Mobbing w środowisku pracy prowadzi często do bardzo poważnych konsekwencji – od odejścia z danej firmy aż po problemy z samooceną, brakiem motywacji do działania czy epizodów depresyjnych. Jednocześnie jest to zjawisko trudne do wykrycia ze względu na jego nieoczywiste formy. Jak rozpoznać mobbing w pracy i kiedy powinna zapalić się nam „czerwona lampka”?

Mobbing – różne odcienie, podobne zasady

„Mobbing to długotrwałe psychiczne znęcanie się przez zwierzchnika lub współpracowników nad członkiem grupy ludzi razem pracujących lub uczących się” – tak brzmi słownikowa definicja tego zjawiska. W rzeczywistości kryje się za nią wiele bardzo różnych zachowań, bo każdy mobber będzie działał w nieco inny sposób.

Interpretacji nie ułatwia także kodeks pracy. Czytamy w nim, że mobbing oznacza „działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownica”. Zachowania te miałyby

• wywołać u niego „zaniżoną ocenę przydatności zawodowej”
• powodować „poniżenie lub ośmieszenie”
• wyeliminować/izolować pracownika z zespołu.

Przepisy te określają pewne ogólne zasady, nie wskazując jednak na konkretne zachowania. Właśnie dlatego tak trudno zarówno wykryć mobbing w pracy, jak i odpowiednio na niego zareagować.

Jak rozpoznać mobbing w pracy?

Jakich zachowań mobbingowych doświadczyli Polacy? Jedną z najczęstszych form mobbingu było „przydzielanie bezsensownych zadań” – wynika z badania UCE Research i platformy ePsycholodzy.pl z 2023 roku. Spośród pozostałych wyróżnić możemy także: obmawianie i rozsiewanie plotek na temat pracownika, komentarze świadczące o zazdrości lub zawiści, używanie krzyku, przekleństwa i wyzwisk, stosowanie przemocy fizycznej, znęcanie się fizyczne.

W odpowiedziach znalazły się także mniej oczywiste formy przemocy. Wśród nich między innymi przydzielanie nowych zadań do wykonania z nierealnym terminem, przydzielanie zadań poniżej kwalifikacji i kompetencji, odbieranie zadań przekazanych wcześniej do realizowania, telefonowanie do pracownika po godzinach pracy.

Mobbing w pracy – jak walczyć z problemem?

Ankiety i statystyki nie pokazują jednak pełnego obrazu sytuacji. Jak wskazują eksperci, w większości przypadków mobbing prowadzi do rezygnacji z pracy przez pracowników. Skargi pojawiają się rzadko, bo ofiary wolą zmienić środowisko i zapomnieć o przemocy niż opowiadać o nich przed sądem. Co zrobić, żeby nie zrezygnować z walki o swoje prawa i przyspieszyć batalię sądową? Jak reagować na mobbing, żeby bez problemu wykazać, że było się ofiarą tego krzywdzącego zjawiska?

Jak reagować na mobbing?

Jeśli jesteś ofiarą lub świadkiem mobbingu pamiętaj o dokumentowaniu wszystkich dowodów. Zapisuj szkodliwe e-maile, SMS-y, sporządzaj notatki z rozmów, zbieraj świadectwa swoich współpracowników. W momencie zgłoszenia sprawy do działu HR lub podczas procesu sądowego będzie to nieoceniony wkład na korzyść pracownika.

Jeśli mobberem jest szef może okazać się, że przemoc dotyka wielu podwładnych. Warto w takiej sytuacji poszukać sojuszników. Nie tylko jako pomoc na drodze sądowej. Świadomość, że nie jest się jedyną ofiarą mobbingu jest niezwykle ważnym elementem walki z przemocą. 

Zmiana pracy

W ostateczności może się zdarzyć, że najlepszym rozwiązaniem jest rozstanie się z daną firmą lub instytucją. Jeśli mimo zgłoszeń toksyczna sytuacja nie ulega poprawie, należy rozważyć zmianę miejsca pracy. Zdrowie i dobre samopoczucie powinny być wówczas priorytetem.

Ofiary mobbingu powinny poszukać też wsparcia ekspertów. Każda przemoc odbija się na zdrowiu psychicznym. Warto w takich chwilach zgłosić się po profesjonalną pomoc psychologiczną. Mobbing to poważny problem, którego nie można bagatelizować. W innym przypadku może odbić się na samoocenie i pewności siebie także w kolejnych miejscach zatrudnienia.